گل سنگ‌: روش‌های نگهداری و بیماری‌های آن

در این مقاله ما روش‌های نگهداری و بیماری‌های گل سنگ‌ را بررسی می‌کنیم. این گیاه آپارتمانی را به خاطر وجود لکه‌های فراوان بر روی برگش گیاه خالخالی هم می‌نامند. نام علمی گیاه، گل سنگ (Hypoestes sanguinolenta) و از دسته‌ی گیاهان Acanthaceae می‌باشد.

از جمله گیاهان بومی مناطق گرمسیری و نیمه‌گرمسیری اقیانوس هند هستند. این گیاه بیش از صد گونه‌ی متفاوت دارد. برگ‌های بیضی شکل، ظریف و نازکی دارند. برگ‌های گیاه گل سنگ با خال‌های صورتی هم در ایران وجود دارد. گیاهان هیپوئستس مانند یک بوته‌ی کوچک رشد کرده و به خاطر برگ‌هایی با تنوع رنگی بسیار جذاب هستند. گل سنگ دوستار مناطق مرطوب هستند. برای همین این گیاهان برای نگهداری در تراریوم‌ها(باغ شیشه‌ای) مناسب هستند. گل سنگ اگر در شرایط محیطی مناسبی نباشد سریعا پژمرده می‌شود. هر چند وقت یکبار لازم است که جوانه‌ی انتهایی گل سنگ کوتاه شود تا گیاه حالت پرپشت و توپ‌مانندی داشته باشد.

توجه داشته باشید که اگر با وجود تمام مراقبت‌ها، برگ‌های گل سنگ خشک شد؛ عمر گیاه به پایان رسیده است. به طور کلی گل سنگ عمر کوتاهی دارد. اگر گل‌های آن به موقع کوتاه شود؛ می‌تواند بیشتر عمر کند. زمانیکه گل سنگ گل می‌دهد، می‌میرد و یا به خواب می‌رود. اغلب گل سنگ‌ها در یک یا دو سال گل می‌دهند و بعد به کما می‌روند. بهتر است در هر بهار گیاه جدید تهیه کنید.

گونه‌های مختلف گل سنگ

کارمینا

این گونه‌ی از گل سنگ‌ دارای برگ‌های سبز و قرمز رنگ هستند.

کانفتی

این گونه از هیپوئستس نسبت به هم‌نوعان خود کوچکتر است و تا 20 سانتی‌متر رشد می‌کند.

به نسبت رشد سریعی دارند.

این نوع شامل رنگ‌های سفید، قرمز، صورتی و … هستند.

وایت

این نوع از گل سنگ‌ها، سفید رنگ هستند.

شرایط نگهداری گل سنگ‌ها

فاکتورهای مختلفی برای نگهداری از گل سنگ‌ها وجود دارد که عبارتند از:

نور

گل سنگ محتاج نور زیاد و غیرمستقیم خورشید است.

نور زیاد برگ‌هایش را می‌سوزاند و نور کم خال‌های روی برگ را از بین برده و آن را کاملا سبز می‌کند.

مناسب‌ترین مکان برای نگهداری گل سنگ‌ها پشت پنجره و به دور از تابش مستقیم خورشید است.

همچنین این گیاه زیر تابش نور مصنوعی لامپ فلورسنت نیز رشد خواهد کرد.

دما

گل سنگ‌ها باید در گرما نگهداری شوند.

سرما خال‌های صورتی روی برگ‌ها را از بین می‌برد.

برای دمای روز 29-24 درجه‌ی سانتی‌گراد و برای شب دمای 23-21 درجه‌ی سانتی‌گراد برای گل سنگ مناسب است.

دمای زیر 13 درجه برای گل سنگ مناسب نیست.

آبیاری

در فواصل آبیاری باید سطح خاک تا عمق 2 تا 3 سانتی‌متر یا به اندازه‌ی یک بند انگشت، کاملا خشک باشد. بنابراین به آبیاری متوسطی نیاز دارند.

خاک گیاه را آبیاری کنید و از آب دادن برگ‌ها بپرهیزید. چون با این عمل لکه‌هایی بر روی برگ‌ها ایجاد می‌شود.

آبیاری از زیر گلدان مناسب‌ترین روش برای گل سنگ است.

در این روش گلدان را به مدت یک ربع در ظرفی که تا نیمه پر از آب است، قرار دهید تا گل سنگ بتواند آب مورد نیازش را جذب کند.

در تابستان 2 تا 3 بار در هفته و در زمستان 1 تا 2 بار در هفته باید آبیاری شوند.

آب مورد استفاده باید ولرم باشد، آب سرد موجب ریختن و کمرنگ شدن برگ‌های گل سنگ می‌شود.

از دادن آب زیاد به گل سنگ خودداری کنید؛ چون باعث زرد شدن برگ‌ها و پوسیدن ریشه‌ها می‌شود.

رطوبت

همان‌طور که گفته شد این گیاه دوستار رطوبت است.

شما می‌توانید از روش جزیره استفاده کنید به این ترتیب که تا نیمه‌ی زیرگلدانی را پر از آب کرده و دور آن را سنگریزه بریزید.

با این روش محیط مرطوب دلخواه گل سنگ تامین می‌شود.

البته تهِ گلدان نباید با آب تماس داشته باشد.

رطوبت کم باعث خشک شدن نوک برگ‌ها می‌شود.

گل‌ سنگ در تابستان نیازمند رطوبت بیشتر و در زمستان رطوبت کمتر است.

خاک گل سنگ‌

خاک غنی با زهکش مناسب، مناسب گل سنگ است.

ترکیب یک قسمت مورب یا خاک لیمونی و کمپوست+ قسمتی از خاک برگ پوسیده+ کمی ماسه هم، خاک مناسبی برای گل سنگ است.

کوددهی گل سنگ‌

به گل سنگ باید در فصل رشد یعنی بهار و تابستان، هر دو هفته یکبار کود دهید.

هرس گل سنگ‌

به دلیل رشد شاخه‌ها به مرور زمان، لازم است که تا شاخه‌های گیاه به صورت منظم سوزنی شوند تا مانع از رشد شاخه‌های جانبی شده و بوته‌ای شکل باشد.

تکثیر گل سنگ

تکثیر گل سنگ از طریق قلمه‌ی ساقه، تقسیم بوته و کشت بذر صورت می‌گیرد که معمول‌ترین روش همان قلمه است.

قلمه

ساقه‌هایی به طول 7 تا 10 سانتی‌متر را که دارای سه بند یا گره است را در فصل بهار از هم جدا کنید.

برگ‌های پایینی را جدا کنید و تنها دو سه برگ انتهایی را نگه دارید. ساقه را در آب و یا در مخلوط شن و خاک برگ قرار دهید.

رطوبت بستر قلمه را با آبیاری مداوم حفظ کنید.

کیسه‌ای روی گلدان بکشید تا لبه‌های کیسه به زیر گلدان برود.

برای تهویه چند سوراخ در کیسه ایجاد کنید تا محیط مرطوب برای قلمه‌ها به وجود آید.

کیسه را به مدت 1 ماه روی گلدان قرار دهید.

حال بعد از یک ماه قلمه‌ها دارای ریشه هستند و آمادگی انتقال به گلدان اصلی را دارند.

تقسیم بوته

در این روش کل گیاه را بیرون آورده و قسمت‌هایی که دارای ریشه است را به گلدان ‌های جداگانه منتقل کنید.

ابتدا خاک گل سنگ را مرطوب کرده و گیاه را به آهستگی بیرون بیاورید و ریشه‌ها را با احتیاط از هم جدا نمائید.

هر قسمت را در گلدانی با قطر 11-9 سانتی‌متر که حاوی کمپوست گلدانی با پایه پیت است، بکارید.

سپس با یک کیسه پلاستیکی جهت ایجاد رطوبت بپوشانید.

گلدان‌ها باید در محیطی گرم و به دور از نور خورشید، در سایه روشن نگهداری شوند.

زمانی که گیاه جوانه زد، کیسه را بردارید و به گلدان اصلی منتقل کنید و مانند گیاه اصلی شرایط نگهداری را رعایت کنید.

کشت بذر

ابتدا برای کشت بذر، بذر مورد نظر را در مدت 24 تا 48 ساعت در آب ولرم گذاشته و بعد در داخل گلدان و یا سینی، آن را در عمق 5/0 سانتی‌متر بکارید.

پیت ماس و پرلیت باید به عنوان بستر بذر انتخاب شود. در صورت انتخاب انواع دیگر خاک امکان عدم رشد بذر وجود دارد.

بهترین زمان برای کاشتن بذرها، اواسط بهار و در دمای 20 تا 23 درجه‌ی سانتی‌گراد است.

بذرها بهتر است که در معرض نور مستقیم خورشید نباشند.

برای حفظ رطوبت هوا و جوانه زدن بهتر، بذرها را با یک لایه پلاستیک شفاف بپوشانید.

معمولا بذرها بعد از دو هفته جوانه می‌زنند. وقتی به اندازه‌ی کافی بزرگ شدند، آن‌ها را بیرون آورده و در گلدانی که حاوی کمپسوت و به قطر دهانه 7 یا 8 سانتی‌متر است، بکارید.

تعویض گلدان گل سنگ

در کل در مقاله‌ای سابقا تعویض گلدان گیاه را به شما آموزش داده بودی. مراحل آن را از اینجا بخوانید.

نشانه‌های کوچک بودن گلدان برای گل سنگ از این قرار است که:

• کند و یا متوقف شدن رشد گیاه و ریز شدن برگ‌ها در اواسط تابستان
• ریشه‌های گیاه از زیر گلدان مشخص است.

در این صورت گلدانی با یک سایز بزرگتر را انتخاب کرده و گل سنگ را در آن بکارید.

مشکلات گل سنگ

شپشک آرد آلود

توده‌ای سفید و پنبه مانند که روی گیاه دیده می‌شوند.

این موجود رشد گیاه را کاهش داده و موجب ضعیف شدن آن می‌شود.

شپشک ماده، عسلک، ماده‌ای چسبناک تولید می‌کند که سطح برگ را براق و چسبناک می‌کند.

این ماده، رنگ گیاه را کمرنگ  و آن را زشت و ضعیف می‌کند.
برای کشتن شپشک می‌توان از سموم شیمیایی استفاده کرد و یا حشره را با پنبه‌ی آغشته به الکل یا مایع صابون از روی برگ‌ها بردارید.

کنه تار عنکبوتی

این حشره باعث کم‌رنگ شدن و در نهایت زرد شدن گل سنگ می‌شود.

در زیر برگ‌ها هم تارک عنکبوت تولید می‌کند.

استفاده از سموم مختلف برای از بین بردن آن‌ها موثر است.

همچنین کاهش گرما و بالا بردن رطوبت می‌تواند به از بین بردن کنه کمک کند.

بیماری سفیدک پودری

نوعی بیماری قارچی در گل سنگ است. این قارچ‌ها به شکل پودر سفید روی سطح برگ قرار می‌گیرند و برگ‌های گیاه را زرد می‌کنند.

• نور کم و هوای سرد و مرطوب باعث تشدید شدن این بیماری می‌شود.

برای جلوگیری از این بیماری، گیاه را در دما و نور مناسب قرار داده و از خیس شدن برگسار آن در هنگام آبیاری جلوگیری کنید.

برگ‌هایی که به این بیماری دچار شدند، جدا کنید.

بیماری پوسیدگی ریشه

اما مهترین مشکلی گل سنگ پوسیدگی ریشه و یا طوقه‌های آن است.

• این امر به خاطر آبیاری زیاد و یا زهکشی نامناسب خاک به وجود می‌آید.

گل سنگ در این حالت به تدریج زرد و در نهایت خشک می‌شود.

برای جلوگیری از این امر کمتر به گل سنگ آب دهید و از قارچ‌کش استفاده نمائید.

پژمرده شدن

• این گیاه در صورت قرار گرفتن در موقعیت خشکی به سرعت پژمرده می‌شود.
• این امر به خاطر نرسیدن آب و رطوبت به گیاه گل سنگ است.

توصیه می‌شود که گل سنگ را همواره در محیط مرطوب قرار داده و به طور منظم به آن آب دهید.

کمرنگ شدن و ریزش برگ‌ها

• اگر محیط نگهداری و یا آب سرد باشد این اتفاق رخ می‌دهد.

گل سنگ را به محیطی گرم‌تر ببرید.

برگ‌ها زرد شده و می‌ریزند

• در این صورت آبیاری بیش از حد بوده است.

کمتر به گیاه آب دهید و زهکشی خاک را کنترل نمائید.

ناپدید شدن نقاط و خال‌های رنگی برگ‌ها

• کمبود نور باعث بیماری گیاه می‌شود

گل سنگ را به محلی با نور مناسب منتقل کنید.

برگ‌ها رنگ خود را از دست داده و زرد شده‌اند

• کمبود نور باعث بیماری گیاه می‌شود

گل سنگ را به محلی با نور مناسب منتقل کنید.

لکه‌های سوخته روی برگ مشاهده می‌شود

• قرار گرفتن در نور مستقیم خورشید و یا استفاده از براق‌کننده‌های شیمیایی باعث بیماری گیاه می‌شود.

بعد از بررسی شرایط اقدام کنید.

دراز شدن بیش از حد ساقه و زیاد شدن فاصله‌ی بین برگ‌ها

• کمبود نور باعث بیماری گیاه می‌شود.

گل سنگ را به محلی با نور مناسب منتقل کنید.

حاشیه برگ‌ها خشک شده و لوله می‌شوند و برگ‌ها نازک شده‌اند

• خشک بودن محیط گیاه گل سنگ‌ باعث بیماری گیاه می‌شود.

به گیاه آب بدهید

گل سنگ را به محل خنک‌تری ببرید و از مه پاش استفاده نمائید.

سیاه شدن برگ‌ها

• آب دادن زیاد و نداشتن تهویه مناسب باعث بیماری گیاه می‌شود.

آبیاری گیاه را کم کنید.

ریز شدن برگ‌ها

• به دلایل مختلفی همچون کوچک بودن گلدان و کمبود مواد غذایی این اتفاق رخ می‌دهد.

بعد از بررسی شرایط اقدام فرمائید.

گل سنگ نیز مانند تمام انواع گیاهان آپارتمانی نیاز به مراقبت و توجه دارد تا برای مدتی زینت‌بخش خانه‌های شما باشد امید است که این مقاله شما را در نگهداری این گیاه زیبا یاری کند.