انواع کاکتوس و روشهای نگهداری از آنها
کاکتوس از جمله پرطرفدارترین و کمتوقعترین و در عین حال زیباترین گیاهان آپارتمانی هستند. در سطرهای پیش رو قصد داریم ابتدا بدانیم کاکتوس چیست و سپس درباره انواع کاکتوس، فواید کاکتوس، تکثیر کاکتوس، نکات نگهداری کاکتوس در منزل، آبیاری کاکتوس و … بیشتر بدانیم.
کاکتوسها چه نوع گیاهانی هستند؟
کاکتوس گروهی از گیاهاناند که به دلیل تنوع بسیار زیاد در گونهها و مقاومت بالا در شرایط گرم و بیابانی شهرت دارند. این گیاه در جهان در ابعاد و گونههای مختلفی پرورش می‌یابند. شاید کاکتوس تنها گونهای در میان گیاهان آپارتمانی باشد که برای هر نوع سلیقهای، گزینهای جالب و دوستداشتنی برای عرضه داشته باشد. یکی از دلایل این تنوع در انواع کاکتوس، پیوند کاکتوسها با یکدیگر و ایجاد گونههای جدید با شکل‌های بسیار زیبا و منحصربه‌فرد است.
شرط اصلی برای نگهداری کاکتوس در منزل یا محیط کار، داشتن نور محیطی مناسب است. اگر در منزل یا محیط کار از نور مناسب بهره‌مند هستید، میتوانید کلکسیونی از این گیاهان زیبا برای خود تهیه کنید. با داشتن چند نمونه متفاوت و یادگیری نگهداری کاکتوس، قلمه زدن کاکتوس، پیوند و تکثیر با بذر در منزل میتوانید یک مجموعه زیبا و چشم‌نواز از این گونه زیبا را برای خود تهیه کنید.
کاکتوس چیست؟
کاکتوسها گونهای بسیار متنوع از گیاهان، از تیره کاکتوسیان (cactaceae) هستند و در دسته میخک‌سانان قرار می‌گیرند. میخک‌سانان به دستهای از گیاهان که دارای خار و گوشت هستند، گفته میشود.
کاکتوس در ابتدا تنها در شمال، جنوب و نواحی مرکزی قاره آمریکا رشد می‌کرد اما امروزه در بسیاری از مناطق گرم و خشک جهان یافت میشود. از دیگر خصوصیات انواع کاکتوسها، ریشه‌های بسیار عمیق و ساقههای گوشتی و دارای خار آنها است. در برخی از گونهها بر روی ساقه گیاه، برگ نیز وجود دارد و بعضی نیز به ندرت گل میدهند. گل کاکتوسها نیز انواع متنوع و زیبایی دارد.
تفاوت کاکتوس با ساکولنت
اشتباه مرسومی که بیشتر مردم در شناخت گیاهان دارند، تفاوت میان «کاکتوس» با یکی دیگر از انواع گیاهان آپارتمانی با نام «ساکولنتها» است. ساکولنتها گروه وسیعی از گیاهان گوشتی هستند و در واقع کاکتوسها زیر مجموعهای از گونه بزرگتر ساکولنتها، محسوب میشوند. پس گونه کاکتوسها را میتوان ساکولنت خواند اما ساکولنت را نمیتوان کاکتوس نامید. به صورت کلی روش نگهداری کاکتوسها و ساکولنتها یکسان نیست و هر کدام شرایط نگهداری متفاوتی دارند. شناخت بیشتر و بهتر هر کدام از این دو گروه، به ما کمک میکند تا روشهای متناسب برای نگهداری هر گونه را به کار ببندیم. برای تشخیص این دو گروه گیاه بهتر است تفاوت‌های اصلی بین این دو گروه را مشخص کنیم. این تفاوتها عبارتند از:
1. تفاوت در آرئول
اولین تفاوت میان یک ساکولنت و کاکتوس داشتن «آرئول» است. قسمت برآمده بالای کاکتوس که تیغ، گل یا ساقههای فرعی کاکتوس از این قسمت شروع به رشد می‌کنند، آرئول (areole) نامیده میشود..
به طور کلی ساکولنتها فاقد آرئول هستند اما همه کاکتوسها آرئول دارند.
2. تفاوت در تیغ
در انواع کاکتوس، تیغهای فراوانی در قسمت آرئول گیاه یا قسمت برآمدگی بالای گیاه وجود دارد. اما اکثر ساکولنتها فاقد تیغ هستند. در گونههای تیغدار ساکولنت، تیغها به صورت منظم روی گیاه قرار می‌گیرند.
3. تفاوت در برگ
به جز چند مورد استثنا، بیشتر کاکتوسها فاقد برگ هستند. اگر روی گیاه برگ مشاهده کردید با بررسی دیگر نکات گفته شده، گیاه به احتمال زیاد از نوع ساکولنت است.
4. تفاوت در گلدهی
هر دو گونه کاکتوسها و ساکولنتها گل میدهند. گل‌های کاکتوس اما بر خلاف ساکولنتها، بسیار بزرگ، خاص و پیچیده هستند.
نگهداری انواع کاکتوس
برخلاف تصور عمومی شرایط نگهداری همه کاکتوسها یکسان نیست و هر کدام از گونهها، شیوه و شرایط نگهداری مخصوص به خود را دارند. کلیشهها درباره کاکتوسها به این صورت شکل گرفته است که کاکتوسها همگی به مقدار آب کم و نور زیاد نیازمند هستند، اما در واقعیت گونه‌هایی از کاکتوسها نیز وجود دارند که به نور کمتر یا آب بیشتری نیاز دارند. به همین جهت ابتدا شرایط مشترک میان بیشتر انواع کاکتوس را بیان کرده سپس چند گونه معروف را معرفی میکنیم.
خاک
نوع خاک مناسب برای گیاه کاکتوس به نوع آب و هوای منطقهای که زندگی میکنید، بستگی دارد. اگر آب و هوای محیط زندگی گیاه گرم است، کاکتوس به خاکی قابل نفوذ و سبک احتیاج دارد. در مقابل در مناطق با آب و هوای غالبا سرد، بهتر است از انواع خاک‌های سنگینتر استفاده کنید. به یاد داشته باشید که این گیاه، درخاک‌هایی با PH کمتر از ۷ رشد بهتری خواهد داشت.
دمای مناسب
بهترین دما برای نگهداری گیاه کاکتوس بین ۱۸ تا ۳۲ درجه سانتی‌گراد است. اغلب کاکتوسها در زمستان اما در دمای بین ۱۰ تا ۱۴ سانتی‌گراد نیز قادر زندگی و رشد هستند. اما دقت داشته باشید که دمای محیط برای کاکتوسهای تاردار، پایینتر از ۱۶ درجه سانتی‌گراد نباشد. به طور کلی آب و هوای گرم یا کوهستانی، برای کاکتوسها مناسب است. تهویه مناسب نیز یکی از نیازهای مهم کاکتوسها محسوب میشود. اگر در فصل زمستان کاکتوسها را به محیط داخل خانه منتقل کردید، باید شرایط تهویه مناسب را برای گیاه فراهم نمایید.
رطوبت مناسب
کاکتوس بومی مناطق خشک کره زمین است. به همین دلیل به رطوبت خاص و اضافی نیاز ندارد.
نور مناسب
گونههای مختلف کاکتوس برای رشد مناسب به نور زیاد تا خیلی زیاد نیاز دارند. در صورتی که کاکتوس را در یک محیط کم نور و تاریک نگهداری کنید، رشد خوبی نخواهند داشت و طراوت خود را از دست میدهند. نور در این دسته از گیاهان در شکل ظاهری گیاه، شکل گل‌ها، تعداد گل‌ها و رنگ گل‌ها و ساقههای گیاه تاثیر میگذارد و در صورت کمبود نور در گونههای گلدار، توانایی گلدهی کاهش می‌یابد. پس اگر محیط کار یا منزل شما پرنور نیست، از خرید این گیاه صرف نظر کنید.
تکثیر
تکثیر انواع کاکتوس از سه روش قلمه، پیوند و کاشت بذر صورت می‌گیرد. در ادامه با هر کدام از این روشها بیشتر آشنا میشویم.
تکثیر با بذر
تنها تعدادی از گونههای کاکتوس قابلیت تکثیر از طریق کاشت بذر را دارند. برای مثال «کاکتوس ژیمنوکالیسیوم» (Gymnocalycium)، «کاکتوسهای فرو کاکتوس» (ferocactus) و «میوه اژدها» ازجمله گیاهانی هستند که از طریق بذر تکثیر میشوند. در روش تکثیر کاکتوس با کاشت بذر نکاتی وجود دارد که بهتر است بدانید:
- زمان کاشت بذر برای تکثیر کاکتوس برای بهتر انجام شدن روند تکثیر، کلیدی است. بهترین زمان برای کاشت بذر این گیاه، زمانی در نیمه اول سال و بین فروردین تا مهر ماه است.
- دمای محیط کشت برای جوانه زدن بذر بسیار مهم است. به صورت کلی بهتر است که محیط کاشت بذر گرم باشد و در فصل سرما باید با استفاده از وسایل گرمایشی دمای محیط را تعدیل نمود.
- در صورت رعایت همه نکات، بذر مورد نظر بین یک هفته تا یک ماه جوانه خواهد زد.
قلمه زدن
شیوه کار روش تکثیر کاکتوس با قلمه، در انواع کاکتوسهای مختلف به یک شکل است. این روش را برای کاکتوس «اپونتیا» بررسی میکنیم.
- ابتدا قسمتی از گیاه که حداقل یکساله است، را انتخاب کنید.
- بعد از انتخاب، با یک شی تیز مانند چاقو یا قیچی باغبانی که قبلا ضد عفونی شده است قسمت انتخابی را برش دهید.
- بهتر است برش را بعد از آبیاری گیاه انجام دهید زیرا آب درون بافت قلمه ذخیره شده و مقاومت قلمه برای تکثیر را بالا میبرد.
- قلمه بریده شده کاکتوس را بین ۳ تا ۱۵ روز در محیطی خنک و در سایه قرار دهید تا سطح برش آن پینه ببندد و بسته شود. در صورت بسته نشدن سطح برش، ممکن است قارچ‌ها از خاک وارد قلمه شده و آن را از بین ببرند.
- بعد از بسته شدن روی قلمه، قلمه را در خاک بکارید. بهتر است خاک گلدانی که قصد دارید قلمه را در آن بکارید، با قارچکش ضدعفونی کنید.
- دقت کنید که در هنگام کاشت قلمه، بین ۱ تا ۳ سانتی‌متر از بلندی آن باید در خاک قرار بگیرد.
- تا زمان ریشه‌دار شدن گیاه، گلدان را در سایه و محلی خنک و دور از آفتاب قرار دهید. چون نور آفتاب ممکن است آب درون قلمه را خشک کرده و آن را بسوزاند.
- بلافاصله پس از کاشت قلمه، گلدان را آبیاری نکنید. قلمه کاکتوس فاقد ریشه است و آب درون گلدان ممکن است قلمه را از بین ببرد.
- آبیاری به قلمه را با میزان کم شروع کنید و بعد از سه هفته و پس از به وجود آمدن ریشه گیاه، آبیاری را به میزان معمول افزایش دهید.
پیوند زدن
قبل از دانستن چگونگی پیوند زدن کاکتوس، این سوال پیش میآید که چرا عمل پیوند برای کاکتوسها انجام میشود؟ یکی از دلایل استفاده از عمل پیوند در کاکتوس، سرعت بخشیدن به فرآیند گلدهی در کاکتوسهاست.
کاکتوسها معمولا پس از گذراندن یک دوره ۴ الی ۵ ساله وارد دوره گلدهی خود میشوند. با پیوند زدن روی یک کاکتوس پایه مناسب میتوان زمان گلدهی را تا ۳ الی ۴ ماه پایین آورد. کاکتوس پایه به کاکتوسی گفته میشود که در پیوند به عنوان پایه پیوند درون گلدان قرار می‌گیرد.
علاوه بر این با انجام پیوند کاکتوس می‌توانیم با خلاقیت شکل‌ها و ظاهر متفاوت و شگفت‌انگیزی برای کاکتوس بسازیم. کاکتوسهای پیوند زده شده ظاهر اعجاب انگیز و زیبایی به منزل و محل کار ما خواهند داد.
معرفی انواع کاکتوس برای نگهداری در منزل
در این بخش ۱۴ کاکتوس که برای نگهداری در منزل شما مناسب هستند را معرفی میکنیم:
- ملکه شب یا اپیفیلوم اگزیپتالوم
- بارل یا فرو کاکتوس
- چین یا جیمنو کالیسیوم
- زن پیر یا مامیلاریا هانیانا
- درخت شیر آفریقایی یا افوربیا تریگونا
- ماه یا ژمینو پیوندی
- کریسمس
- سیلندر پونتیا یا چولا
- قطب توتم یا یاخی سرئوس مانسترئوس
- آستروفیتوم یا ستاره
- شکر گذاری
- ساگوارو یا کانژیا
- گوش خرگوشی یا اپونتیا
- اپونتیامیکروداسیس
- آرزو
- 1399-11-30
- 672 بازدید