صفر تا صد نگهداری و مراقبت از انواع بگونیا
بگونیا نوعی گیاه است که به دلیل زیبایی و همیشه سبز بودن، محبوبیت فراوانی دارد. این گیاه از خانواده Begoniaceae بوده و بومی نواحی مرطوب و قاره‌‌های آسیا، آفریقا و آمریکا است. انواع بگونیا که شامل بگونیا ببری، بگونیا عروس و … می‌شود، همیشه سبز بوده و نیازمند رطوبت و گرما هستند. اما توجه کنید که این گیاهان در گرمای شدید، خشکی و یخ‌زدگی دچار آسیب می‌شوند. بگونیا در اشکال، اندازه و رنگ‌های مختلف مانند سفید، صورتی، قرمز، زرد، نارنجی و … دیده می‌شود.
مشخصات ظاهری گیاه بگونیا
بگونیا به طور کلی دارای برگ‌هایی جذاب بوده و برخی از انواع آن دارای گل‌های لطیف نیز هستند. اکثر گونه‌های بگونیا در سایه رشد بهتری خواهند داشت، اما برخی نیز در نور مستقیم آفتاب رشد بهتری دارند. انواع این گیاه در نقاط مختلف جهان وجود دارد که بر اساس نوع برگ، گل و روش تکثیر از هم تمایز داده می‌شوند. در ایران، بگونیا عروس به دلیل گل‌های زیبایش طرفدارای زیادی دارد.
انواع بگونیا از نظر گیاه‌شناسی
از لحاظ گیاه‌شناسی بگونیا به سه گروه تقسیم می‌شود:
- غده‌دار که ریشه غده‌ای دارد مانند بگونیاهای برگ درشت.
- بگونیاهای ریزوم‌دار که ساقه زیرزمینی ضخیم دارند مانند بگونیا رکس.
- بگونیاهای ریشه‌افشان.
بگونیاهای دارای ریزوم و غده‌ای را می‌توان از طریق همان غده یا ریزوم تکثیر کرد.
گل‌های نر و ماده در بگونیا از هم جدا هستند. گل‌های نر درشت‌تر و زیباترند، آن‌ها دارای ۴ گلبرگ بوده که دو گلبرگ کوچک‌تر است ولی گل ماده ۴ تا ۵ گلبرگ هم‌اندازه دارد. بگونیا دارای گونه‌های مختلفی از جمله گونه برگی، تکمه‌ای و همیشه گل‌دار است که ظاهرشان باهم تفاوت دارد. در ادامه به انواع و اقسام بگونیا اشاره خواهیم کرد.
انواع بگونیا
- بگونیا برگی رکس: از ویژگی‌های بارز این گیاه، برگ‌های بزرگ و قلبی‌شکل آن است که حاشیه آن‌ها به رنگ سفید، سبز، خاکستری، نقره‌ای، سیاه و قرمز دیده می‌شوند. این گیاه نیازی به نور مستقیم ندارد، با آب و رطوبت زیاد دچار مشکل نشده و رطوبت‌پسند است.
- بگونیا تکمه‌ای: این گونه، دارای ساقه ضخیم و آبدار و برگ‌هایی گوشتی است و گل‌های آن در تمامی رنگ‌ها دیده می‌شود. بگونیا تکمه‌ای به نور و رطوبت زیادی احتیاج دارد.
- بگونیا عروس یا وکسی: این گونه، گیاهی گل‌دار است که ساقه‌هایی قرمز، برگ‌هایی براق و چرمی‌شکل دارد. بگونیا عروس گل‌هایی به رنگ صورتی، سفید یا قرمز می‌دهد و به نور زیادی احتیاج دارد.
- بگونیا ببری: این گونه زیبا دارای لکه‌های سبز روشن در متن برگ است که با رنگ برگ‌ها تضاد دارند، به نحوی که برگ‌ها را شبیه به پوست ببر می‌کند. در این گونه، برگ‌ها در لبه دندانه‌های ریز و کرکی‌شکل دارند. بگونیا ببری نور و رطوبت زیاد را می‌پسندد.
- بگونیا هندی یا هیمالیس: این گونه از انواع بگونیا، گیاهی گل‌دار و زیبا است که گل‌هایی به رنگ قرمز، صورتی، زرد، نارنجی و … می‌دهد. برگ‌های این گونه از بگونیا چرمی، براق و دارای لبه‌های دندانه‌دار و ساقه قرمز هستند. این نوع از بگونیا به نور و رطوبت زیادی نیاز دارد.
- بگونیا مخملی: این گونه دارای ساقه‌های گوشتی و خزنده، برگ‌های ضخیم و بزرگ مخملی گرد و یک رگبرگ اصلی است که برگ را به دو قسمت نامساوی تقسیم می‌کند. روی یک برگ آن انواع رنگ‌ها دیده می‌شوند. این گونه از بگونیا، نور زیاد را پسندیده و رطوبت زیادی نیز احتیاج دارد.
شرایط مناسب برای نگهداری انواع بگونیا
نور:
اغلب بگونیاها بخصوص گونه‌های گل‌دار و برگ‌رنگی‌ها، شدیدا نورپسند هستند. یکی از دلایل گل ندادن این گیاه می‌تواند نرسیدن نور خورشید به آن باشد. اگر می‌خواهید بگونیا را در فضای بیرونی خانه (مانند حیاط یا باغچه) نگهداری کنید، باید حتما مکانی پرنور برای این گیاه در نظر بگیرید.
خاک:
این گیاه به خاک سبک و غنی از مواد آلی نیاز دارد. استفاده از خاک رس برای انواع این گیاه به دلیل سنگین شدن هنگام آبیاری و عدم امکان ورود هوا به آن، مناسب نیست زیرا ممکن‌است موجب پوسیدگی ریشه و ساقه گردد. خاک مناسب این گیاه باید نسبت‌های مساوی از کوکوپیت، پیت ماس و پرلیت را دارا باشد. همچنین می‌توانید از خاک کمپوست یا ترکیب خاک‌برگ و پیت ماس نیز استفاده کنید.
آبیاری:
گیاهان بگونیا ساقه‌ها و برگ‌هایی ضخیم دارند که می‌توانند آب را به مدت طولانی نگه دارند، بنابراین نیازی به آبیاری مداوم نیست. آبیاری بیش از حد موجب پوسیدگی و پلاسیده شدن گیاه و زردی برگ‌ها می‌گردد. پس تنها زمانی آبیاری را انجام دهید که خاک خشک باشد. با توجه به دمای محیط، بهتر است هفته‌ای یک بار آبیاری انجام گیرد اما در فصل گرما باید این میزان بیشتر شود. برای آبیاری بگونیا بهتر است خاک را آبیاری کنید نه شاخه و برگ را، زیرا برگ‌های مرطوب کپک خواهند زد.
دما:
دمای مناسب برای اغلب انواع این گیاه ۱۸ تا ۲۵ درجه سانتی‌گراد است و کم‌ترین دمایی که این گیاه می‌تواند تحمل کند، ۱۵ درجه است. محیط های سرد به گیاه آسیب جدی وارد می‌کنند. قرار دادن گیاه نزدیک وسایل گرمایشی نیز منجر به کاهش رشد آن می‌شود.
رطوبت:
بهترین مکان نگهداری از گیاه ، مکان‌های مرطوب هستند. شما می‌توانید زیرگلدانی را پر از آب کرده و داخل آن سنگ‌ریزه بریزید. نهایتا گلدان را روی سنگ‌ها قرار دهید تا آب از زیر آن جذب نشود.
کوددهی:
میزان استفاده از کود با توجه به گونه گیاه، متفاوت خواهد بود اما به طور کلی بهتر است هر ۲ یا ۳ هفته یکبار در طول رشد، از کودهای سبک و مناسب شیمیایی استفاده کنید. جهت گل‌دهی نیز بهتر است هفته‌ای یکبار کوددهی کنید. یکی از روش‌های کوددهی به خاک، افزودن یک لایه ورمی کمپوست جهت تقویت خاک است.
هرس
توصیه می‌کنیم همیشه گل‌های خشک، برگ‌های زرد و مرده و شاخه‌های سیاه را از گیاه جدا کنید. با انجام این کار، گیاه سرحال و باطراوت می‌شود و انرژی آن نیز صرف گل‌دهی و زیبایی خواهد شد.
تکثیر
تکثیر بگونیا بهتر است در فصل بهار و تابستان (بسته به گونه) از روش‌های مختلف مانند قلمه ساقه، قلمه برگ، تقسیم بوته و کشت بذر یا غده انجام گیرد که در ادامه آن‌ها را بررسی خواهیم کرد.
کاشت بذر
کاشت بذر بهتر است در اواخر زمستان و در جعبه‌ای شفاف از جنس شیشه یا پلاستیک انجام شود. بذرها به هیچ وجه نباید با خاک پوشانده شوند، بهتر است فشار لازم برای چسباندن دانه‌ها به خاک، توسط یک تکه تخته ایجاد شود. تا زمان جوانه زدن بذرها باید خاک را به طور دائم مرطوب نگه دارید. برای این کار، روی خاک را با تکه پلاستیک شفاف بپوشانید تا محیطی شبیه گلخانه برای گیاه فراهم شود.
پس از جوانه زدن گیاه، پوشش را کم‌کم بردارید. بذر با مراقبت کافی و قرار گرفتن در نور مناسب رشد خواهد کرد. وقتی جوانه‌ها بزرگ شدند و برگ دادند، می‌توانید آن‌ها را به گلدانی جدید با خاک مناسب انتقال دهید. استفاده از این روش در بگونیا عروس و هلندی (که هردو گل‌دار هستند) مرسوم است اما چون گیاه جدید شبیه گیاه مادر نخواهد بود، توصیه می‌شود از این روش استفاده نکنید.
کاشت غده
از این روش برای تکثیر انواع بگونیا غده‌ای مانند بگونیا تکمه‌ای استفاده می‌شود. در این روش می‌توانید غده را به طور کامل یا تکه‌تکه (به گونه‌ای که هر تکه دارای جوانه باشد) در بستری مانند بستر بذر یا قلمه بکارید تا رشد کند.
قلمه ساقه
استفاده از این روش، برای بگونیا ایستاده و ساقه‌دار مانند هیمالیس و عروس مناسب است. برای این کار، باید یکی از شاخه‌های گیاه که گل ندارد را با طول ۱۰ سانتی‌متر ببرید. این کار را به گونه‌ای انجام دهید که هر شاخه حداقل دو گره (محل اتصال برگ به ساقه) داشته باشد.
قلمه را به شکل اریب ببرید و برگ‌های پایینی را حذف کنید و تنها چند برگ انتهایی را باقی بگذارید. شاخه را درون خاک قرار داده و گلدان را به مکانی نیم‌سایه و گرم منتقل کنید تا رشد نماید. برای بستر قلمه می‌توانید از خاک سبک مانند پرلیت و پیت ماس استفاده کنید. حتما باید بستر قلمه را برای بهتر ریشه زدن مرطوب نگه دارید. دقت کنید که قلمه را در خاک سنگین قرار ندهید زیرا احتمال از بین رفتن آن بالا خواهد بود.
قلمه برگ
این روش برای انواع بگونیا خزنده که برگ‌هایی کوتاه و گسترده دارند، مناسب‌تر است؛ مانند بگونیا مخملی و رکس. برای قلمه زدن به این روش، برگ‌هایی با عمر متوسط را انتخاب کرده و سطح زیرین آن‌ها را روی ماسه شسته شده یا ترکیب کوکوپیت و پرلیت بخوابانید و روی آن‌ها را با مقداری خاک بپوشانید. ترجیحا روی بستر را با پلاستیکی سوراخ‌دار کاور کنید تا رطوبت حفظ شود. بستر را در جای گرم نگهداری کنید.
پس از گذشت حدود ۳ تا ۴ هفته، برگ‌ها ریشه‌دار شده و گیاهانی جدید تولید خواهند شد. پس از تشکیل شدن گیاهچه‌های کوچک، پوشش را بردارید و هرکدام را به گلدانی با خاک مناسب منتقل کنید. همچنین می‌توانید یک برگ را به چند تکه تقسیم کرده و هر تکه را جدا کشت کنید. برای بهتر ریشه دادن قلمه‌های برگ، بهتر است زیر رگبرگ‌ها را با تیغ یا چاقو کمی خراش دهید تا به ریشه‌زایی تحریک شوند.
تقسیم بوته
این روش نیز یکی دیگر از روش‌های تکثیر انواع بگونیا است که معمولا هنگام تعویض گلدان صورت گرفته و برای گونه‌های مختلف بگونیا مانند رکس، مخملی و ببری مناسب است.
- آرزو
- 1399-11-12
- 638 بازدید