هرس کوکداما

در مطلب پیش اشاره کردیم که کوکداما چیست و چطور ساخته می‌شود. همینطور اشاره کردیم که هرس کوکداما برای بقای آن بسیار ضرروی است. در اینجا بیشتر به اهمیت هرس کوکداما و انواع مختلف آن اشاره خواهیم داشت.

هرس کردن چیست؟

هرس کردن به طور خلاصه عبارت است از زدن شاخه و برگ­‌های اضافی گیاه. این‌کار معمولا با اهداف متفاوتی صورت می‌گیرد؛ از شکل‌دهی به گیاه گرفته تا اصلاح فرم و تشویق به رشد گیاه. هرس کردن برای هر گیاهی لازم و ضروری می‌باشد. گیاهانی که به سبک کوکداما هم نگه‌داری می‌شوند از این قضیه مستثنی نیستند.

هرس کردن به دو دسته تقسیم می‌شود: هرس ریشه‌ای و هرس ساقه‌ای. باید با توجه به نیاز های گیاه در بازه‌های مناسب هرس گیاه را انجام داد.

نکاتی که باید پیش از هرس کردن گیاه در نظر داشته باشید:

• از وسایل استریل شده برای هرس کردن گیاهان استفاده کنید. قیچی که قبلا در خاک دیگری بوده ممکن است مستعد بیماری‌ها و باکتری‌های خاصی باشد که گیاه‌تان را آلوده و بیمار کند. استریل کردن وسایل را می‌توانید با کمک حرارت یا الکل انجام بدهید.
• از وسایل تیز برای هرس کوکداما استفاده کنید. قیچی، تیغ یا چاقو کند سبب له شدن ریشه یا ساقه می‌شود و آن را می‌‌پوساند.
• حتما هرس کوکداما را در فصل مناسب انجام دهید. پیش از شروع فرایند هرس درباره‌ی گیاهی که به شیوه‌ی کوکداما نگه‌داری کردید و قصد هرس کردن آن را دارید تحقیق کنید تا ببینید فصل مناسب هرس آن چه موقع از سال است. هرس بی موقع و در فصل استراحت گیاه، آن را می‌کشد.

همانطور که گفتیم ما دو نوع هرس داریم: هرس ریشه و هرس ساقه.

در بخش اول به هرس ساقه اشاره خواهیم کرد.

هرس ساقه‌ای

هرس ساقه به سه منظور انجام می‌شود:

1. اصلاح فرم گیاه
2. جوان‌سازی گیاه
3. پرپشت کردن گیاه

۱- اصلاح فرم ظاهری گیاه:

گاهی اوقات کوکداماها تغییر شکل می‌دهند و ظاهر زیبایشان را از دست می‌دهند. در این صورت هرس ساقه به کوکداما کمک می‌کند ظاهر بهتری پیدا کند و فرم آن اصلاح شود. مثلا برای چند شاخه‌ای شدن گیاهی مانند خرفه بهتر است چندین بار برگ‌های آن را هرس کنید.

۱- جوان‌ سازی گیاه:

گاهی پیش می‌آید که گیاه شما به دلایلی ضعیف و یا از شکل طبیعی خود خارج شده باشد، در این موقع هرس ساقه به منظور جوان‌سازی کوکداما انجام می‌گیرد. با هرس ساقه‌ای این گیاه که ضعیف شده بود یا تغییرات ظاهری غیر طبیعی ( مانند بزرگ شدن بیش از حد) داشت به فرم اولیه‌ی خود برمی‌گردد. به منظور این کار ساقه‌های گیاه از ته زده می‌شود تا ساقه‌هایی جدید رشد کند و کوکدامای پیر به یک کوکدامای جوان تبدیل شود. این کار هرس شدید هم نام دارد.

۳- پرپشت کردن گیاه:

هرس گیاه به منظور پر پشت کردن آن ضرورتی ندارد و به صورت دلخواه انجام می‌گیرد. اگر احساس کردید که گیاه‌تان کم پشت شده و دوست داشتید ظاهری پر پشت تر داشته باشد کوکدامای خود را هرس کنید. تداوم این کاردر طی سال‌ها گیاه‌تان را پر شاخه و برگ می‌کند. البته باید توجه داشته باشید که هرس گیاه به این منظور باید در فصل رشد گیاه انجام بگیرد. پس پیش از شروع به هرس گیاه، راجع به گیاهی که به روش کوکداما از آن نگه‌داری می‌کنید تحقیق کنید.

هرس ریشه‌ای

نوع دیگری از هرس کوکداما، هرس ریشه‌ای است. هرس ریشه‌ای هم به دو منظور انجام می‌گیرد:

1. حفظ فرم گیاه
2. تحریک رشد ریشه

۱- حفظ فرم گیاه:

گاهی اوقات ریشه‌ی کوکداما بیش از حد رشد می‌کند و از زیر کوکداما خارج می‌شود. اگر این ریشه‌ها مانند ریشه‌ی گلسنک مویی باشند مشکل خاصی ایجاد نمی‌کنند اما اگر کمی درشت‌تر باشند، اغلب اوقاب باعث از بین رفتن فرم ایستایی کوکداما می‌شود و دیگر کوکداما به شکل ثابتی روی سطح قرار نمی‌گیرد. به منظور رفع این مشکل باید از شیوه‌ی هرس کوکداما کمک گرفت. به طور مثال گیاه گندمی گیاهی است که ریشه‌های آن رشد سریعی دارند و در سال به یک‌بار هرس ریشه‌ای نیاز دارد.

۲- تحریک رشد ریشه:

گاهی هرس ریشه به منظور تحریک رشد گیاه صورت می‌گیرد. در این مواقع ریشه کوکداما را با ابزار تمیز، تیز و مناسب هرس می‌کنیم و دوباره کوکداما را شکل می‌دهیم و با خزه دور آن را می‌پیجیم.

نکات مراقبتی بعد از هرس کوکداما:

• بعد از هرگونه هرس کوکداما و به هر منظوری، کوکداما را در آب قرار دهید تا از شوک هرس کردن خارج شود و از بین نرود.
• دمای محیط بسیار برای هرس کوکداما اهمیت دارد. هوای خیلی سرد و خیلی گرم به کوکدامای تازه هرس شده شما شوک وارد می‌کند و آن را از بین می‌برد.
• بعد از هرس ریشه‌ای دوباره توپ کوکدامای خود را به شکل اول در آورید و روی آن را با خزه بپوشانید.