شفلرا: نحوه نگهداری و بیماری‌های آن

شفلرا: نحوه نگهداری و بیماری‌های آن

گیاه آپارتمانی شفلرا که «درخت چتری» یا «پنجه کلاغی» نیز نامیده می­‌شود، از گونه Schefflera و از خانواده Araliaceae است. در سطرهای پیش رو قصد داریم شما را با نحوه نگهداری و بیماری­‌های شفلرا و روش‌های مختلف تکثیر این گیاه زیبا آشنا نماییم.

این گیاه بومی قاره استرالیا دارای سرعت رشد کمی است ولی با این وجود ارتفاع آن در زیستگاه بومی­اش و در هوای آزاد به ۳ متر نیز خواهد رسید. این گیاه در سرزمین اصلی خود درختچه‌ای همیشه سبز بوده و نسبت به شرایط نامساعد محیطی، بسیار مقاوم است.

برگ‌های شفلرا به سبز رنگ روشن و براق است و حالت چرمی دارد. برخلاف گیاهان دیگر، همه برگ‌های این گیاه از یک نقطه منشعب می­شوند. دم‌برگ‌ این گیاه بلند است و برگ‌های پنجه‌ای شکل در بخش انتهایی دمبرگ قرار دارند. برگ­های گیاه دارای ۳ برگچه بوده و در طول فرایند رشد، تعداد برگچه‌ها به ۸ عدد نیز خواهد رسید. در گیاه آپارتمانی شفلرا برعکس اکثر گیاهان خانگی فقط یک شاخه اصلی وجود دارد که با حذفِ جوانه‌هایِ انتهایی، شاخه‌هایِ جانبی ظاهر می­شوند. اگر ارتفاع گیاه از حد معینی بلند­تر شود، به یک چوب یا میله بلند برای تکیه­گاه که به آن «قیم» گفته می­شود، نیاز پیدا می­کند. این گیاه به‌ندرت در محیط گلخانه‌ و خانه­های مسکونی گل و میوه می­دهد. میوه‌های این گیاه، نارنجی رنگ و ریز است و معمولا فقط در سرزمین اصلی یعنی استرالیا روی گیاه ظاهر می‌شوند.

نگهداری و بیماری‌های شفلرا زیاد چالش‌برانگیز نیست اما نکته مهمی درمورد این گیاه وجود دارد. برگ­های شفلرا حاوی کلسیم اکسالات است که به دلیل وجود این ماده سمی، هم برای حیوانات و هم برای انسان‌ها بسیار سمی است. خوردن برگ­ها، باعث ایجاد التهاب و سوزش در اطراف  لب‌ها، دهان و زبان و در بعضی موارد نیز موجب استفراغ و اسهال و سختی بلع خواهد شد. به همین دلیل سعی کنید این گیاه را حتما از دسترس کودکان دور نگه‌دارید.

انواع مختلف گیاه شفلرا

دو نوع مختلف از این گیاه وجود دارد، نوع اول «شفلرا اکتینوفیلا» و نوع دوم «شفلرا اربوریکولا»

 شفلرا اکتینوفیلا

شفلرا اکتینوفیلا مشهورترین نوع این گیاه بوده که برگ‌های لوزی شکل دارد. طول برگ‌های این گونه از شفلرا  تا ۱۵سانتی‌متر نیز رشد می­کنند.

شفلرا اربوریکولا

شفلرا اربوریکولا، نوعِ کوچک ترِ این گیاه بوده که در داخل خانه و باغچه نیز قابل استفاده است. انواع مختلفی از این گونه وجود دارد و معمولا به صورت توده ای و انبوه رشد می‌کنند. طول برگ‌های این گونه بین ۵ تا ۸ سانتی متر بوده و نقطه­های کرم رنگ بر روی برگ‌ها دیده می‌شود.

شرایط نگهداری و بیماری­های شفلرا

 نور مناسب

بهترین شرایط برای نور مورد نیاز برای شفلرا، نور غیر مستقیم خورشید از پنجره‌های جنوبی یا پنجره شرقی در فضای داخلی است. نور بیش از حد برای این گیاه، باعث سوختگی برگ­ها و یا فاصله زیاد ساقه با برگ­ها می­شود.

شفلرا سایه را بیشتر دوست داشته نسبت به سایه نیز تا حدودی مقاوم است. اما تداوم شرایط کم نوری برای طولانی مدت، باعث زرد شدن برگ‌ها بخصوص برگ‌های پایینی گیاه خواهد شد. در نوع ابلق این گیاه، در صورت شرایط کم نوری، برگ‌ها رنگ خود را از دست می‌دهند. برای حل این مشکل باید گیاه را به مکان‌های پر نورتر منتقل نمود. برای نگهداری و بیماری‌های شفلرا بهتر است، هر هفته یکبار گلدان را بچرخانید تا تمام قسمت‌های گیاه نور مساوی و یکسانی  بگیرند.

آبیاری مناسب

میزان آبیاری شفلرا در تابستان ۲ تا ۳ بار در هفته‌ و در زمستان یکبار در هفته‌ است. بهترین زمان آبیاری زمانی است که سطح خاک تا حدودی خشک شده باشد.

گرچه شفلرا نسبت به شرایط خشکی مقاوم است، اما بهتر است عمق خاک گیاه همیشه مرطوب نگه‌ داشته شود. در صورت خشکی و تشنگی شدید گیاه، برگ‌ها حالتی آویزان پیدا می­کنند. در این صورت بهتر است گیاه را به مدت ۱۵ دقیقه درون تشت پر از آب قرار دهید. اما آبیاری زیاد نیز برای شفلرا خوب نیست و در صورت آبیاری زیاد، برگ‌ها  زرد شده و سرانجام می‌ریزند.

رطوبت مناسب

رطوبت مناسب محیط در نگهداری و بیماریهای شفلرا نقش پررنگی بازی می­کند. رطوبت محیط ۴۰ الی ۵۰ درصد، بهترین شرایط برای رشد شفلرا است. برای تامین رطوبتِ برگ­ها می­توانید ۲ بار در هفته، محیط اطراف برگ‌ها را با اسپری آب غبار پاشی کنید. برای ایجاد رطوبت و برطرف کردن خشکی هوا در فصل زمستان می‌توانید از یک دستگاه بخور نیز استفاده کنید.

یکی دیگر از روش­های تامین رطوبت این گیاه این است که در زیر گلدانی گیاه، کمی سنگ­ریزه ریخته، گیاه را روی آنها بگذارید سپس کم کم روی سنگریزه­ها آب اضافه کنید تا رطوبت به تدریج جذب گیاه شود.

دمای مناسب

دمای مناسب برای گیاه شفلرا بین ۱۸ تا ۲۷ درجه سانتی‌گراد است. اگر دما بیشتر از ۲۷ درجه سانتی‌گراد باشد، ساقه‌ها بیش از حد بلند شده و کم­کم کج می‌شوند. در فصل زمستان نیز برای جلوگیری از سرمازدگی گیاه را از پنجره‌های سرد دور کنید و از لوازم گرم‌کننده برای محیط داخلی استفاده نمایید.

خاک مناسب

بهترین ترکیب خاک برای این شفلرا یک خاک نیمه سبک مانند ترکیبی از پیت ماس، خاک برگ، کوکوپیت و کمی ماسه است.

 کود مناسب

کودهی به موقع در نگهداری و بیماریهای شفلرا نقش مهمی دارد. گیاه شفلرا مانند بسیاری از گیاهان آپارتمانی دیگرنیاز به کوددهی دارد. برای کوددهی در فصل رشد گیاه هر ۲ هفته یکبار و در زمستان نیز ماهی یکبار از کودهای شیمیایی مناسب برای تغذیه گیاه استفاده کنید.

روش­های مهم تکثیر گیاه آپارتمانی شفلرا

شفلرا را می‌توان به ۴ روشِ قلمه زدن، خوابانیدن شاخه، خوابانیدن هوائی و کاشت دانه در فصل بهار تکثیر کرد.

روش اول: تکثیر شفلرا با قلمه زدن

زمان مناسب برای قلمه زدن شفلرا اواسط فصل بهار تا اوایل فصل تابستان است. برای این کار مراحل زیر را انجام دهید:

• برای قلمه زدن، از شاخه گیاه با وسیله قیچی باغبانی ضد عفونی شده، قلمه‌هایی به طول ۸ تا ۱۰ سانتی‌متر جدا کنید.
• برگ‌های اضافی پائین قلمه‌ها را جدا کنید و فقط یک برگ پایینی را نگه دارید. می­توانید به دلیل بزرگ بودن و تعداد زیاد برگچه‌ها در این گیاه، تعدادی از برگچه‌های برگ انتهایی را حذف کرده و یا نیمی از طول هر برگچه را با ببرید و کوتاه کنید تا قلمه شما سبک‌تر شود و راحت‌تر در بستر قرار گیرد.
• هر قلمه را در گلدانی با قطر ۶ تا ۹ سانتی‌متر که در آن خاکی سبک مانند ماسه یا کمپوست ریخته­اید، بکارید.
• برای حفظ رطوبت و ایجاد شرایط گلخانه‌ای، روی گلدان‌ها را با کیسه پلاستیکی شفاف بپوشانید.
• گلدان را در جای گرم با دمای ۲۱ الی ۲۴ درجه و در مکانی کم نور قرار دهید.
• خاک قلمه را مرطوب نگه دارید اما آبیاری بیش از حدِ خاک هم به ریشه آسیب خواهد زد.
• این شرایط محیطی را تا زمانی که در بالای قلمه، برگ جدید ظاهر شود، حفظ کنید.
• پس از حدود یک ماه که ریشه دهی در گیاه انجام شد کیسه پلاستیکی را از روی قلمه برداشته و گیاه را به گلدانی با قطر دهانه بزرگتر منتقل کنید.

روش دوم : تکثیر  شفلرا از راه خوابانیدن شاخه

دراین روش یکی از ساقه­هایی را که به گیاه مادری متصل است خم کرده و قسمتی از آن را در خاک طوری که خاک به ارتفاع ۶ الی ۸ سانتی‌متر بر روی آن قرار گیرد، می­کارند تا ریشه دار شود. مزیت این روش آن است که مواد غذایی و آب، توسط گیاه مادر به شاخه خوابیده شده منتقل شده تا شاخه مورد نظر نیز همچون گیاه اصلی ریشه‌دار شود. در این مدت برای تسریع در فرایند ریشه دادن گیاه و نگهداری و بیماری‌های شفلرا، بهتر است خاک گلدان را همیشه مرطوب نگه دارید. بعد از حدود ۶ الی ۸ هفته و ریشه‌دار شدن ساقه خوابانده شده، آن را از گیاه مادری جدا می­کنیم و در گلدانی جداگانه‌ می‌کاریم.

روش سوم : تکثیر شفلرا با روش «خوابانیدن هوایی»

• در این روش، شاخه‌هایی جوان قوی با طول حدود ۸ الی ۲۰ سانتی‌متر انتخاب کنید.
• برشی سطحی به طول ۲ سانتی‌متر بین دو بند شاخه از پایین به بالا ایجاد کنید. این برش فقط باید در داخل پوست ساقه، شکاف ایجاد کند
• در صورت وجود برگ نزدیک محل برش ساقه، برگ را جدا کنید تا فضا برای کار کردن فراهم باشد.
• بهتر است بین لایه پوست و چوبِ گیاه، مانعی مثل یک تکه چوب نازک مانند چوب کبریت قرار دهید.
• اگر هورمون ریشه زایی در دسترس دارید، کمی از آن در محل برش بزنید تا گیاه بهتر و سریع‌تر ریشه دهد.

مقداری خزه را از قبل درون یک ظرف آب بگذارید تا خوب مرطوب شود. خزه را از آب درآورید کمی آن را فشار دهید تا آب اضافی موجود در آن خارج شود. سپس محل برش داده شده را با خزه مرطوب بپوشانید.

• دور آن را با پلاستیک بپوشانید و قسمت پایین و بالای پلاستیک را با  نخ به دور شاخه ببندید.
• هر روز این محل را با اسپری آب و یا یک سرنگ کوچک مرطوب کنید.
• بعد از ۱ تا ۲ ماه، محل برش داده شده ریشه‌دار می­شود. شاخه را از قسمت زیر ریشه قطع کنید و درگلدان جدیدی بکارید.

روش چهارم : تکثیر شفلرا از طریق کاشت دانه

برخی از واریته‌های گیاه شفلرا با قلمه زدن تکثیر نشده و تنها راه تکثیر آن‌ها کاشت بذر گیاه است .

برای تکثیر این گیاه به وسیله کاشت بذر، از روش «تیمار گرمایی» استفاده می­شود.

روش تیمار گرمایی به این صورت است که دانه گیاه را برای مدت زمانی معین در دمایی بالاتر از دمای اتاق قرار می­دهند. دانه گیاه شفلرا به ۳ هفته تیمار گرمایی نیاز دارد. دانه در هفته اول باید در دمای ۱۸ درجه سانتی‌گراد، در هفته دوم در دمای ۲۳ درجه سانتی‌گراد در هفته سوم نیز در درمای ۲۹ درجه سانتی‌گراد قرار بگیرد. بعد از این مرحله باید بذرها را در سینی بذر حاوی کمپوست، به صورت پراکنده کاشته شود.

وقتی که طول نهال‌ها، به ۴/۵ الی ۵ سانتی‌متر رسید، آن‌ها را از کمپوست بیرون آورده در گلدانی با قطر دهانه ۶ سانتی‌متر و باز با خاک کمپوست بکارید. در آخر نیز گلدان را در نور مناسب قرار می­دهیم.

نگهداری و بیماری‌های شفلرا و راه‌های درمان آن

مشکلات و بیماری‌های گیاهان همیشه یکی از دغدغه‌های مهم پرورش‌دهندگان گیاهان آپارتمانی است. در این بخش قسمتی از پر تکرارترین سوالات شما درباره بیماری های شفلرا را به طور خلاصه مرورمی­کنیم.

اگر پاسختان را در این بخش پیدا نکردید، سوال را در قسمت دیدگاه در بخش آخر مقاله بنویسید تا پاسخگوی شما باشیم.

 

•  علت به وجود آمدن ضایعات  سفید رنگ پنبه­ای روی برگ‌های گیاه شفلرا چیست؟

دلیل بروز این مشکل، حشره «شپشک آرد آلود» است.در صورت کم بودن تعداد آفات می‌توانید به کمک تکه‌ای پنبه آغشته به مایع صابون یا کمی الکل، آفات را از روی گیاه پاک کنید. اما در صورت که تعداد آفات زیاد بود،  از سموم حشره‌کش سیستمیک روی  گیاه اسپری کنید.

• چرا لکه‌های ریز قهوه‌ای رنگ روی ساقه‌ و سطح زیرین برگ‌ها ایجاد می­شود؟

دلیل این مشکل «حشره شپشک سپردار» است. اگر تعداد آفات کم بود، با تکه‌ای پنبه که آغشته به صابون یا الکل است، آفات را از روی گیاه حذف کنید و در صورت زیاد بودن آنها از سموم حشره کش سیستمیک  روی برگ­ها اسپری کنید.

• علت زرد شدن برگ‌های گیاه شفلرا و اینکه سطح زیرین برگ­ها حالت تار عنکبوتی می‌شود، چیست؟

دلیل این مشکل «کنه» است. برای نگهداری و بیماری‌های شفلرا در این مورد باید گیاه را با سم «کنه کش» سمپاشی کنید. بعضی اوقات غبارپاشی روی برگ­ها هم در کاهش آفت موثر خواهد بود.

• علت از بین رفتن رنگ در واریته‌های ابلق گیاه شفلرا چیست؟

مشکل مربوط به کمبود نور محیط گیاه است. برای حل این مشکل بایدگلدان را به محلی روشن‌تر با نور غیر مستقیم منتقل کنید.

• علت زیاد شدن فاصله برگ‌ها و بلند شدن انحراف ساقه‌  گیاه شفلرا چیست؟

دلیل این مشکل بیش از حد گرم بودن محل نگهداری گیاه است. با انتقال گیاه به مکان خنک­تر مشکل برطرف خواهد شد.

• چرا گیاه حالت پژمردگی دارد و برگ‌های گیاه شفلرا حالتی آویزان پیدا کرده­‌اند؟

احتمالا به دلیل کمبود آب گیاه تشنه است. به عنوان راه حل سریع گلدان را ۱۵ دقیقه در تشت پر از آب قرار دهید و در بلند مدت، آبیاری را تنظیم نمایید.

•  علت کم رنگ شدن رنگ برگ‌­ها و یا به اصطلاح رنگ پریدگی برگ‌های گیاه شفلرا چیست؟

یکی دیگر از مشکلاتی که در نگهداری و بیماری‌های شفلرا به چشم می‌خورد رنگ پریدگی برگ‌های آنست که از کمبود مواد غذایی موجود در خاک نشات می‌گیرد. کافی است در این مورد گیاه را کوددهی نمایید.

• چرا برگ‌­های گیاه شفلرا ابتدا زرد شده و بعد می­‌ریزند؟

مشکل، آبیاری بیش از اندازه گیاه است. برای رفع این مشکل و برای آبیاری­های بعدی، بهتر است اجازه دهید سطح خاک گلدان در فاصله بین دو آبیاری خشک شود. همچنین زهکش گلدان را بازدید کنید و آب زیر گلدانی را خارج نمایید.

• چرا  تعداد برگچه‌های برگ‌های جوان شفلرا کم است؟

مشکلی وجود ندارد. با رسیدن به مرحله بلوغ، تعداد برگچه‌های گیاه هم زیادتر خواهد شد.

•  چرا برگ‌های سالم و سبز شفلرا ریزش پیدا کرده است؟

به طور طبیعی در گیاه شفلرا، برگ‌های پایینی برای تحریک رشد برگ­های جدید، ریزش دارند. اما اگر این مسئله زیاد رخ می­دهد باید دمای محیط را در دمای گفته شده تنظیم کنید زیرا محیط بیش از حد گرم یا بیش از حد سرد نیز موجب ریزش برگ‌های سالم گیاه می­شود.

• چرا برگ­‌های گیاه شفلرا سیاه می‌­شوند؟

دلیل ایجاد لکه‌های خاکستری مایل به قهوه‌ای تا سیاه، بر روی برگ‌ها حمله قارچ‌ها است. این مشکل با استفاده از قارچ کش درمان می­شود. برای حل این مشکل باید تا درمان کامل گیاه از آب‌پاشی بر روی گیاه خودداری کرد.

• چرا نقاط  قهوه‌ای سوخته بر روی برگ‌ها ایجاد شده است؟

ایجاد رطوبت به روش مناسب در نگهداری و بیماری­های شفلرا نقش پررنگی دارد. اگر آب پاشی گیاه به روش درست انجام نگیرد، برگ­های گیاه آسیب خواهند دید. به دلیل آب‌پاشی بر روی برگ­های گیاه در مقابل نور آفتاب، قطرات آب بر روی برگ‌ها مثل عدسی عمل کرده موجب سوختن برگ­ها شده است.

•  علت ایجاد «لکه برگی باکتریایی» در گیاه آپارتمانی شفلرا چیست؟

این مشکل ابتدا به صورت ایجاد لکه‌های ریز قهوه‌ای سوخته بر روی برگ‌ها بروز می­کند. لبه این لکه‌ها نیز برجسته به نظر آمده و به مرور هاله‌ای زرد رنگ اطراف لکه‌ها ایجاد می­شود. و پس از مدتی نیز به مرور برگ‌ها زرد شده و خواهند ریخت. برای جلوگیری از ایجاد این مشکل هرگز آب­پاشی را مستقیما روی برگ گیاه انجام ندهید. همچنین به محض دیدن برگ‌های آلوده، آنها را جدا کرده و دور بریزید. وجود برگ‌های آلوده به بیماری در سطح خاک می‌تواند دلیل ایجاد این بیماری باشد.

• چرا سفیدک سطحی یا پودری درگیاه شفلرا بروز می‌­کند؟

دلیل این مشکل یک  بیماری قارچی است که در آن عارضه به صورت پودری سفید رنگ بر روی برگ‌ها بروز می­کند. این بیماری در هوای مرطوب ایجاد شده و باعث ضعیف شدن گیاه می­شود. برای نگهداری و بیماری‌های شفلرا در این مورد، باید از قارچ‌کش استفاده کرده و رطوبت محیط را کاهش دهید.