آبیاری گیاهان

آنچه که لازم است برای آبیاری گیاهان آپارتمانی بدانید

یکی از مهمترین عواملی که سبب ایجاد مشغله فکری پرورش‌دهندگان گل و گیاه شده، مقدار صحیح آبیاری گیاهان آپارتمانی است. زیرا آب یکی از عناصر ضروری برای پرورش گیاهان است و حدود ۹۰٪ از بافت هر گیاهی متشکل از آب است. در واقع نحوه آبیاری شما، تعیین‌کننده موفقیت یا شکست شما در نگهداری و پرورش گیاهان آپارتمانی است؛ زیرا هر نوع افراط و تفریطی در این امر، می‌تواند زیان‌آور باشد.

بهتر است برای جلوگیری از صدمه دیدن گیاه، هنگامی به آن آب بدهید که مطمئن باشید به آن احتیاج دارد. می‌توانید با برنامه‌ریزی روزانه یا هفتگی، این کار را انجام دهید. البته این را هم در نظر داشته باشید که آبیاری گیاهان آپارتمانی با توجه به مراحل رشد، گونه، خاک مورد نیاز و... آنها نیز متفاوت است.

قبلا در مطلبی دیگر نیز به اهمیت آبیاری گیاه اشاره کردیم. می‌توانید آن را از اینجا بخوانید.

گیاهان چگونه از آب تغذیه می‌کنند؟

همانطور که می‌دانیم آب، وسیله تغذیه گیاهان است و مواد غذایی و املاح مورد نیاز گیاه باید قبل از آبیاری، در آب حل شوند. شیره خام از محلول آب و مواد مغذی تشکیل می‌شود و بعد از آب‌دهی، در برگ‌های گیاه پراکنده می‌شود. این شیره بعد از عمل کربن‌گیری به شیره پرورده تبدیل می‌شود. اگر شیره پرورده به گیاه نرسد، حیات آن مختل می‌شود.

آبیاری کم

عوارضی مثل پژمرده شدن، زرد شدن و ریزش برگ گیاهان، همه از کمبود آب ناشی می‌شود. برای رفع این موارد باید مرتبا میزان رطوبت خاک گلدان را بررسی کنید.

آبیاری زیاد

بهتر است به مقدار کافی به گلدان آب بدهید نه آنقدر که آب از انتهای آن خارج شود. زیرا اینگونه باعث می‌شوید مواد مغذی مورد نیاز گیاه، در آب حل شود و از دسترس ریشه‌های آن خارج شود. با ادامه این روند، خاک گلدان فقیر می‌شود و رشد گیاه به کندی صورت می‌گیرد.

در صورت افراط در آبیاری، فضاهای خالی بین خاک، با آب پر می‌شود و عمل تهویه صورت نمی‌گیرد. علاوه‌بر این افراط در آبیاری، منجربه گل‌آلود شدن خاک گلدان می‌شود و سپس ریشه‌های گیاه نیز به تدریج پوسیده می‌شود. بهتر است بعد از هر دفعه آبیاری، فرصت دهید تا سطح خاک گلدان خشک شود و بعد از آن، آبیاری را انجام دهید. توجه داشته باشید که لجنی شدن گلدان‌های پلاستیکی و خزه بستن گلدان‌های سفالی، ناشی از افراط در آبیاری گیاهان آپارتمانی است.

اکثر گیاهان، واکنش یکسانی به آبیاری کم و زیاد از خود نشان می‌دهند. بنابراین توصیه می‌شود موقعیت گیاه را به طور دقیقی بازرسی کنید و بعد برای اقدام وارد عمل شوید.

آشنایی با انواع آب‌های مناسب و نامناسب برای آبیاری گیاهان آپارتمانی

 آب شیرین

آب‌های شیرین که عاری از هر گونه گچ و آهکی هستند، برای آبیاری گیاه بسیار مناسبند. اکثر گیاهان آپارتمانی، فقط برای مدتی آب‌های سنگین را می‌پذیرند ولی این قاعده، برای تمام گونه‌های گیاهان صدق نمی‌کند.

 آب باران

آب باران از بهترین و طبیعی‌ترین نوع آب‌ها است؛ به‌خصوص اگر مدتی از بارش باران گذشته باشد و در منبع مجزایی جمع‌آوری شده باشد، در آن صورت بسیار مناسب آبیاری گیاهان است.

 آب چاه

آب چاه، با توجه به مسیری که از عمق زمین طی می‌کند، دارای املاح و مواد متنوعی است؛ ممکن است برخی از مواد موجود در آن برای گیاه، مضر باشد. بنابراین باید قبل از آبیاری گیاهان آپارتمانی با آب چاه، در آزمایشگاه مورد بررسی قرار گیرد. در صورتی که عاری از مواد مضر باشد، می‌توان از آن استفاده کرد. در غیر این‌صورت، باید با روش جوشاندن یا عبور از صافی، آن را برای آبیاری گیاهان آماده کرد.

آب رودخانه

آب رودخانه اگر صاف باشد، گزینه مناسبی برای آبیاری گیاهان است. البته باید توجه کرد که نباید هیچ وقت از آب‌های گل‌آلود یا آبی که از کنار کارخانه‌جات عبور می‌کند و با فاضلاب مخلوط می‌شود، مورد استفاده قرار گیرد. علاوه‌بر این، آب حاصل از زه‌آب‌های نقاط مردابی و لجن‌زار نیز گزینه مناسبی برای آبیاری محسوب نمی‌شود.

تعداد دفعات آبیاری گیاهان آپارتمانی بر چه اساسی تعیین می‌شود؟

قاعده کلی برای آبیاری گیاهان این است که سطح خاک گلدان نباید زیاد خشک شود؛ زیرا گیاهان آپارتمانی، ریشه‌های ظریفی دارند که خشکی خاک به آنها آسیب می‌زند. دفعات آبیاری گیاهان مختلف بر حسب سن گیاه و میزان رشد و گونه آن تعیین می‌شود. همچنین مکان قرارگیری گیاه در منزل، شدت نور، دمای محیط و رطوبت نسبی اتمسفر بسته به نیاز گیاه متفاوت است.

برای مثال: گیاهانی که شاخ و برگ زیادی دارند، از دسته گیاهان پر مصرف آب هستند؛ مانند: هورتانسیا، سیکلامن و سینررهیبرید. و گیاهانی مثل سانسوریا و اکثر کاکتوس‌ها، به آب کمتری نیاز دارند.

 عوامل تعیین‌کننده زمان آبیاری گیاهان آپارتمانی

تعیین دقیق زمان آبیاری گیاهان کار آسانی نیست اما به طور کلی گیاهان آویزی نسبت به گیاهان غیرآویزی به آبیاری بیشتری نیاز دارند. برای تخمین زمان آبیاری، باید عوامل زیر را در نظر بگیرید.

عامل اول

میزان تبخیر خاک گلدان و تعریق گیاه، از عوامل مهم تعیین‌کننده زمان‌های آبیاری است.

عامل دوم

زمان آبیاری گیاه با توجه به رنگ خاک و لمس کردن آن، قابل تشخیص است. اگر بر اثر تماس انگشتان با خاک، رطوبت در عمق یک سانتی‌متری احساس شود، نشانگر این است که رطوبت ریشه‌ها کافی است.

عامل سوم

تیره بودن سطح خاک نشان‌دهنده رطوبت کافی است. در صورتی که سطح خاک خشک و رنگ آن روشن باشد، زمان آبیاری گلدان است.

عامل چهارم

وزن گلدان هم شاخص دیگری برای تعیین زمان آبیاری گیاه است.

عامل پنجم

اگر برگ‌های گیاه به حالت افتاده در آمده باشند، نشانه این است که گیاه تشنه است و باید آبیاری شود.

عامل ششم

اگر هنگام لمس، برگ گیاهان چرب به نظر بیایند، نشانه آن است که زمان آبیاری گیاه فرا رسیده‌است.

عامل هفتم

رطوبت‌سنج خاک نیز یکی دیگر از گزینه‌های تشخیص زمان آبیاری است.

نحوه کار با رطوبت‌سنج به این صورت است که آن را در خاک گلدان گیاه فرو کرده، سپس اگر گیاه تشنه باشد، دستگاه با ایجاد یک صدای مخصوصی تشنگی گیاه را اعلام می‌کند و وقت آبیاری مشخص می‌شود.

عامل هشتم

یکی دیگر از عوامل تعیین‌کننده زمان آبیاری، رکود نسبی رشد گیاه در زمستان است. بهتر است در دوره رکود که رشد گیاه به کندی صورت می‌گیرد، آبیاری آن کاهش یابد.

عامل نهم

گیاهانی که ساقه و برگ‌هایشان از گلدان آویزان است، بیشتر در معرض جریان هوا قرار می‌گیرند. در نتیجه باید آبیاری و رطوبت بیشتری داشته باشند. باید ارتفاع گلدان آنها را طوری انتخاب کرد که پاسخگوی نیازهایشان باشد.

درجه حرارت مناسب آب برای آبیاری گیاهان آپارتمانی

دمای آبی که برای آبیاری گیاهان آپارتمانی استفاده می‌شود، حائز اهمیت است. آبی که گیاه با آن آبیاری می‌شود، باید درجه حرارت مناسبی داشته باشد.  این مسئله به‌خصوص در فصل زمستان باید رعایت شود.

در بعضی از گیاهان آبیاری با آب سرد، باعث ایجاد شوک می‌شود و زردی برگ‌ها و ریزش ناگهانی آنها را به همراه دارد. پس در فصل زمستان نباید با آبی که درجه حرارتش کمتر از ۵ درجه سانتی‌گراد است، گیاه را آبیاری کرد.

مناسب‌ترین درجه حرارت آب برای گیاهان آپارتمانی، حدود ۱۶ درجه سانتی‌گراد است. پس بهتر است ابتدا دمای آب را به درجه مطلوبی رسانده و سپس برای آبیاری اقدام کرد.

متعادل کردن دمای آب با روشی آسان

در گلخانه‌ها با ایجاد حوضچه ذخیره آب، درجه حرارت آب با دمای گلخانه یکسان می‌شود و بعد از آن برای آبیاری گیاهان استفاده می‌شود. می‌توان از این حوضچه برای تبخیر آب در تابستان و افزایش رطوبت هوا و نیز کاهش دمای گلخانه استفاده کرد.

 مواد مضر موجود در آب و خاک کدامند؟

معمولا آب لوله‌کشی شهرها دارای مقدار زیادی فلوراید است. فلوراید برای گیاهانی مثل  سجافی، دراسنا و مارانتا مضر است. استفاده مکرر از آب لوله‌کشی برای آبیاری این گیاهان، باعث سوختگی نوک برگ‌ها یا ایجاد لکه‌ قهوه‌ای بر روی برگ‌ها می‌شود. بنابراین برای پیشگیری از بروز صدمات فلوراید، باید نکات زیر رعایت شود:

• بهتر است از آب چاه، باران، برف برای آبیاری استفاده شود.
• بهتر است مقدار ‌PH خاک بین ۶ تا ۶.۵ قرار گیرد؛ زیرا در اینpH ، فلوراید توسط گیاهان جذب نمی‌شود.
• از کود پرفسفات، که حاوی مقدار زیادی فلوراید است، استفاده نشود.

آشنایی با کلر (کلرین) و برطرف نمودن اثرات منفی آن برای آبیاری گیاهان آپارتمانی

کلر یا کلرین نیز یکی دیگر از موادی است که برای ضدعفونی کردن آب شهرها به کار می‌رود و برای گیاهان بسیار مضر است. برای برطرف نمودن اثرات سوء این ماده، باید آبپاش را پر از آب کرده، و به مدت ۱۲ تا ۲۴ ساعت در گوشه‌ای قرار دهید تا کلر موجود در آن، خارج شود.

برای مثال سرخس، جزء آن دسته از گیاهانی است که نسبت به کلر بسیار حساس است. کلر پس از تبخیر، روی سطح برگ‌های این گیاه باقی می‌ماند و باعث ایجاد لکه‌های قهوه‌ای در آنها می‌شود.

نشانه‌های وجود املاح مضر آب در خاک گیاه

آبی که برای آبیاری گیاهان آپارتمانی استفاده می‌شود، غالبا دارای مواد شیمیایی مختلف به صورت محلول در آب است. اما همه این املاح برای گیاه شما مناسب نیستند. به نشانه‌های زیر دقت کنید:

نشانه اول

تجمع املاح  موجود در آب در اطراف و لبه گلدان و حتی به صورت شوره در سطح خاک، نشان‌دهنده وجود املاح مضر در آب است. گیاهان جوان و در حال رشد، قادر به جذب تمام املاح نیستند؛ در نتیجه اگر این املاح تدریجا به خاک اضافه شوند، باعث آسیب دیدن گیاه می‌شوند.

نشانه دوم

ریزش برگ، پوسیدگی ریشه، پژمردگی و ضعیف شدن گیاه، از علائم وجود املاح مضر در آب است. برای کاهش نمک‌های محلول در آب، می‌توان از کود مناسب و روش آبیاری صحیح استفاده کرد. ولی بهتر است هر دو یا سه ماه یک‌بار، خاک گلدان مورد شستشو قرار گیرد. با این کار، نمک‌های زیان‌آور از گلدان خارج می‌شوند.

برای این کار، باید گلدان را در ظرف آبی فرو کرده تا خاک آن پر از آب شود. سپس حدود ۳۰ دقیقه بعد و هنگامی‌که دیگر حباب هوا از خاک خارج نشد، وقت آن است که گلدان را از ظرف بیرون آورد. بعد از آن بهتر است گلدان را در محلی قرار دهید تا آب اضافه آن از زه‌کش گلدان خارج گردد.